سال 2015 كه اين هفته به پايان مي‌رسد، براي رسانه‌هاي غربي در يك كلمه خلاصه شده‌است: «داعش».داعش نسخه جديد و جهش‌يافته القاعده، از 4سال پيش با ادعاي ايجاد خلافت در عراق و سوريه، بلاي جان اين دو كشور شد. ميليون‌ها نفر از مردم اين دو كشور آواره اين توهم شدند و هزاران نفر جانشان را در آتش اين جنگ ويران‌كننده از دست دادند. شهرها يكي پس از ديگري با خاك يكسان شد و اقتصاد و فرهنگ كشورهايي كه زماني فخر جهان عرب بودند، ده‌ها سال به عقب رانده شد.
اين هيمنه هولناك تماشاچياني مشتاق در آن سوي آب‌ها داشت كه از دريچه دوربين آنچه را يك جنگ قومي و فرقه‌اي در خاورميانه توصيف مي‌كردند به تماشا نشسته و در فكر آتش تهيه پرسود براي اين جنگ بودند. به يك كشور جنگنده‌هاي پيشرفته مي‌فروختند و به ديگري سامانه دفاعي مخصوص مقابله با آن. اين تماشاچيان از عقب‌كشيدن نيروهايشان از منطقه و حل مشكلات داخلي منطقه توسط خود اين كشورها سخن مي‌گفتند. اگر زماني سياست مهار دوگانه براي قدرت‌هاي منطقه در دستور كار دولت‌هاي غربي بود، اكنون هرج و مرج چندگانه، همان نتيجه را برايشان رقم مي‌زد.
اما در سال2015 موج تحولات خاورميانه دامن تماشاچيان آن سوي آب‌ها را هم گرفت. جهاني‌شدن، در يك سال گذشته بيش از هر زمان ديگري معني خود را به رخ كشيد. آوارگان جنگ خاورميانه به سمت كشورهاي اروپايي روانه شدند؛ شهروندان اروپايي و آمريكايي از طريق تبليغات رسانه‌اي و شبكه‌هاي اجتماعي جذب داعش شدند و به سمت عراق و سوريه رفتند؛ عده‌اي از شهروندان اين كشورها هم با چاقو و سلاح گرم و حتي با خودرو دست به حمله و كشتار زدند.
اوج اين حملات در يك سال گذشته، 2كشتار در فرانسه (شارلي‌ابدو و حملات پاريس) بود. اما تأثير اين تحولات بر جامعه غرب، تنهابه حملات تروريستي محدود نشده و گفتمان سياسي و فرهنگي غالب در اين كشورها را هم دستخوش تغييراتي كرده‌است. شعار مدارا و احترام به تفاوت‌‌ها و ارزش‌شمردن آزادي و تنوع و تكثر قومي و فرهنگي اكنون جاي خود را به جداسازي‌ها و سختگيري‌ها و امنيتي‌سازي جامعه داده‌است.
تماشاچياني كه زماني فقط در فكر تحليل پيامدهاي مهره‌چيني‌هاي خود در خاورميانه بودند، اكنون خودشان در اين بازي گرفتار شده‌اند. داعش، اسم رمز اين گرفتاري مشترك است. اما كل ماجرا فقط به يك اسم يا يك گروه خلاصه نمي‌شود. آنچه اين روزها در خاورميانه مي‌گذرد، به اندازه بحران گرم شدن كره زمين و تغييرات جوي، زندگي بشر را در كل جهان تهديد مي‌كند. اين بحران، اكنون جهاني شده است.
نظر شما